Alles wat u moet weten over gezonde zenuwen en ontstekingen in de mond

Binnenin elke tand of kies bevindt zich levend weefsel, bestaande uit o.a. bindweefsel, bloedvaten en zenuwvezels. Dit weefsel wordt de pulpa genoemd. Vanuit het bot, lopen door voedingskanaaltjes, bloedvaten en zenuwvezels naar de wortel toe. Zij komen de wortel binnen bij de wortelpunt, deze wordt apex genoemd. Zij vervolgen hun weg door de wortel via het wortelkanaal. Om het aantal wortelkanalen en de vorm van de wortels te beoordelen, kan een röntgenfoto helpen. Deze röntgenfoto is net als de afbeelding bovenaan twee-dimensionaal (plat), terwijl in werkelijkheid een tand/kies natuurlijk drie-dimensionaal is. De tandarts zal de informatie verkregen met de röntgenfoto combineren met zijn kennis, ‘het blote oog’ en instrumenten tot een totaalbeeld. Globaal gezegd, hebben de tanden en de kleine kiezen één tot twee kanalen en de kiezen drie tot vier kanalen. Waarbij de onderkiezen vaker drie dan vier en de bovenste kiezen vaker vier dan drie wortelkanalen hebben. De wortelkanalen komen bij elkaar in de pulpakamer. Bij kinderen en jong volwassenen zijn de wortelkanalen breed en is de pulpakamer groot. Gedurende het leven zullen deze steeds kleiner worden doordat er vanuit de pulpa nieuw tandbeen wordt afgezet tegen de wanden. De zenuwvezels in de pulpa kunnen signalen afgeven bij koude, warmte en ook andere prikkels, zoals bijv. aanraking en zoet. Bij o.a. tandbederf en/of gevoelige tandhalzen zullen de zenuwvezels makkelijker geprikkeld raken en kunnen deze prikkels eerder pijnlijk zijn. Een ontsteking van het levende deel van een tand/kies wordt pulpitis genoemd en kan pijn/gevoeligheid veroorzaken. Tandbederf, ook wel cariës genoemd is een veel voorkomende veroorzaker van pulpitis. Als er een gaatje ontstaat dan zullen schadelijke producten van de bacteriën via het poreuze tandbeen (dentine) de pulpa bereiken, dit kan tevens optreden bij lekkende vullingen/kronen etc. Hierdoor ontstaat een ontstekingsreactie in de pulpa, waardoor deze eerder pijnlijk zal reageren op prikkels. De pijn kan zich verschillend manifesteren o.a. van een verhoogde gevoeligheid bij koude, warmte en zoet of scherpe pijn bij dichtbijten/tikken tegen een tand/kies. Mocht de ontstekingsreactie verergeren dan zou er ook een continue zeurderige en/of kloppende pijn kunnen ontstaan. Irritatie van de pulpa kan meerdere oorzaken hebben. Hieronder een aantal andere oorzaken. - Irritatie na/door (witte) vullingen en boren - tandbederf en lekkende vullingen - Trauma door klap en/of ongeval - Breuk in (de wortel van) de tand/kies - Overbelasting door o.a. knarsen/klemmen - Blootliggend tandbeen, zoals o.a. bij gevoelige tandhalzen Een pulpitis hoeft niet altijd pijn te veroorzaken, maar meestal treedt de eerder beschreven verhoogde gevoeligheid op. Bij diep tandbederf, lange napijn na vullen en/of de klachten die wijzen op een onherstelbaar ontstoken pulpa, zal de tandarts kunnen besluiten, het afsterven van de pulpa niet af te wachten en een wortelkanaalbehandeling te starten. Als het pulpaweefsel in de wortelkanalen door de ontsteking afgestorven is, hebben de bacteriën vrij spel in de pulpaholte en de wortelkanalen. Via de wortelpunt (apex) staan de wortelkanalen in verbinding met het daarom gelegen botweefsel, zodat de ontsteking zich in het lichaam kan uitbreiden (zie afbeelding). De wortelpuntontsteking (peri-apicale ontsteking), is zichtbaar op de röntgenfoto als een zwarte vlek. Doordat het kaakbot rondom de wortelpunten door de ontsteking verdwijnt, laat dit gebied meer röntgenstraling door en wordt het donkerder afgebeeld op de röntgenfoto. De klachten die kunnen voorkomen, lopen uiteen van een hevige en/of kloppende pijn tot alleen pijn bij (kauw)druk op de betreffende tand/kies. Door de ontsteking kan als reactie de wang gaan zwellen, soms kan er pus ontstaan (abces) en is het ook mogelijk dat de ontsteking zich uitbreidt naar de omliggende weke delen. Bij een acute ontsteking kunt u ziek worden en is koorts ook mogelijk. Indien er klachten ontstaan, is het natuurlijk verstandig om een tandarts om raad te vragen. In sommige gevallen, kunnen de ontstekingsproducten via een afvoergang eindigend op het tandvlees naar buiten komen. Deze afvoergang wordt een fistel genoemd en lijkt op een 'puistje'.